Organisatie 2020 - heden

Sollicitatieoproep voor het eerste landelijk bestuur van het CDA, 2021.
Sollicitatieoproep voor het eerste landelijk bestuur van het CDA, 2021.

In september 2019 had het partijbestuur het ‘eindvoorstel’ voor herstructurering van de interne partijstructuur vastgesteld, als uitkomst van het partijvernieuwingsproces dat in 2017 was begonnen. Eén van de belangrijkste wijzigingen was de instelling van een landelijk bestuur (eerst: dagelijks bestuur) en een verenigingsraad (eerst: partijbestuur). Het eerstgenoemde orgaan kreeg uitvoerende en besluitvormende bevoegdheden (net als eerder het partijbestuur); de verenigingsraad diende zich meer te richten op de langere termijn en had een reflecterende en klankbordfunctie. Besloten werd om de facto vanaf begin 2020 te starten met de nieuwe bestuursstructuur volgens een overgangsregeling. Door het uitbreken van de coronacrisis konden de benodigde statutenwijzigingen niet door het partijcongres in juni 2020 worden vastgesteld.

Twee dagen na het verlies van vier zetels van bij de Tweede Kamerverkiezingen van 17 maart 2021 stapte partijvoorzitter Rutger Ploum op. Op 3 april 2021 werd Marnix van Rij aangesteld als interim-partijvoorzitter. Het landelijk bestuur stelde op 19 april 202 een commissie in onder voorzitterschap van Liesbeth Spies, die de teleurstellende uitslag van de Kamerverkiezingen moest evalueren. In juli verscheen het evaluatierapport Zij aan zij werken aan herstel! In dit rapport concludeert de commissie dat het CDA ‘van zichzelf heeft verloren’. Het verlies viel vooral te wijten aan interne ruzie, onderling wantrouwen, gebrek aan bestuurlijk leiderschap en een onduidelijk verhaal. Daarnaast zouden de moeizame lijsttrekkersverkiezingen en de schimmige leiderschapswissel een averechts effect hebben gehad. Naar aanleiding van de conclusies stapte op 10 juli het voltallige landelijk bestuur op. Een overgangsbestuur – onder leiding van interim-partijvoorzitter Van Rij – werd aangesteld tot de verkiezing van een nieuw bestuur op het online-partijcongres van 11 december 2021. Van Rij werd als voorzitter opgevolgd door het oud-Tweede Kamerlid Hans Huibers.

Vanwege een uitgelekt memo dat Pieter Omtzigt aan de commissie-Spies had gestuurd en zijn daaropvolgende uittreden uit de Tweede Kamerfractie van het CDA en uit de partij, had een aantal verontruste CDA-leden aangedrongen op een bijzonder partijcongres, dat op 10 en 11 september 2021 werd gehouden. De bijeenkomst was hybride opgezet: ruim 1.000 CDA-leden waren fysiek aanwezig in de Brabanthallen in Den Bosch, terwijl zo’n 800 leden thuis het congres volgden en op afstand – voor het eerst in de geschiedenis van de partij – mee konden stemmen.

Naast de evaluatiecommissie werd door het landelijk bestuur in mei 2021 een Taskforce Governance onder leiding van oud-staatssecretaris Yvonne van Rooy ingesteld. Deze commissie moest de nieuwe bestuursstructuur van de partij analyseren en aanbevelingen te doen voor verbeteringen. In haar in juli 2021 verschenen rapport constateerde zij dat het nieuwe ‘besturingsmodel’ niet voldeed, en pleitte zij voor de gedeeltelijke terugkeer van de oude structuur, met een kleiner landelijk bestuur en het instellen van een Raad van Toezicht. Op 11 december 2021 stelde het partijcongres de nieuwe statuten vast, met daarin als nieuwe elementen onder meer het landelijk bestuur, de verenigingsraad en het netwerkberaad.